Bonalu : తెలంగాణ ఆత్మ బోనాలు.. ఎందుకు సెలబ్రేట్ చేస్తారో….?

Bonalu : తెలంగాణ ప్రజల ఆత్మ, సంస్కృతికి ప్రతీక బోనాల పండుగ. ఆషాఢ మాసం వచ్చిందంటే చాలు, తెలంగాణలోని ప్రతి వీధి, ప్రతి ఇల్లు భక్తి, ఉత్సాహంతో కళకళలాడుతుంది. వారానికో ప్రాంతంలో ఘనంగా జరిగే ఈ పండుగ ఇప్పుడు దేశ, విదేశాల్లోనూ తన ప్రత్యేకతను చాటుకుంటోంది. వేల ఏళ్ల చరిత్ర, అనేక కథలు, ఆచారాలు, నమ్మకాలను తనలో ఇముడ్చుకున్న ఈ బోనాల పండుగ వెనుక ఉన్న విశేషాలు, దాని ప్రాముఖ్యత ఏమిటో మరింత వివరంగా తెలుసుకుందాం.

బోనం అంటే సాధారణంగా ‘భోజనం’ అనే పదం నుంచి వచ్చిందని అంటారు. అంటే, అమ్మవారికి భక్తులు ఎంతో భక్తిశ్రద్ధలతో, ప్రేమతో సమర్పించే నైవేద్యాన్ని ‘బోనం’ అంటారు. కొత్త బియ్యం, పాలు, బెల్లం కలిపి వండిన ఈ ప్రసాదాన్ని పసుపు, కుంకుమ, వేప కొమ్మలతో అందంగా అలంకరించిన కొత్త మట్టి కుండలో పెట్టి అమ్మవారికి సమర్పిస్తారు. ఇది కేవలం ఆహార సమర్పణ మాత్రమే కాదు, తమ కోరికలు తీరినందుకు, ఆపదల నుంచి కాపాడినందుకు అమ్మవారికి కృతజ్ఞతలు చెప్పే ఒక సంప్రదాయబద్ధమైన విధానం.

బోనాల పండుగ వెనుక ఒక ఆసక్తికరమైన చరిత్ర ఉంది. 1869లో హైదరాబాద్‌తో పాటు సికింద్రాబాద్, గోల్కొండ ప్రాంతాల్లో ప్లేగు వ్యాధి తీవ్రంగా ప్రబలి వేలాది మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ప్రజలు భయంతో వణికిపోతున్న ఆ సమయంలో ఆ ప్రాంతంలో ఉన్న సైనికులు మధ్యప్రదేశ్‌లోని ఉజ్జయినిలోని మహంకాళి అమ్మవారిని ప్రార్థించారట. తమను ఈ మహమ్మారి నుంచి కాపాడితే, అమ్మవారికి గ్రాండ్‌గా బోనం సమర్పిస్తామని మొక్కుకున్నారట.

ఆశ్చర్యకరంగా, ఆ తర్వాత వ్యాధి తగ్గుముఖం పట్టిందట. దీంతో సైనికులు ఉజ్జయిని నుంచి మహంకాళి అమ్మవారి విగ్రహాన్ని తీసుకొచ్చి సికింద్రాబాద్‌లోని లష్కర్‌లో ప్రతిష్ఠించారని చెబుతారు. అప్పటి నుంచి ప్రతి సంవత్సరం ఆషాఢ మాసంలో అమ్మవారికి కృతజ్ఞతగా బోనాలను సమర్పించడం ఆనవాయితీగా మారింది. ఇది కాలక్రమేణా హైదరాబాద్‌తో పాటు తెలంగాణలోని ఇతర ప్రాంతాలకు కూడా విస్తరించింది. కొందరు చరిత్రకారుల ప్రకారం, బోనాలు కాకతీయుల కాలం నుంచే ఉన్నాయని, అమ్మవారిని ‘గ్రామదేవత’గా పూజించే సంప్రదాయంలో భాగంగానే ఇది వచ్చిందని చెబుతారు. ఆ తర్వాత ముస్లిం నవాబులు కూడా ఈ పూజలను కొనసాగించడానికి అనుమతి ఇచ్చారని ప్రతీతి.

వారానికో జాతర: బోనాల సందడి ఎక్కడెక్కడ?
బోనాల పండుగ ఒకే రోజు జరగదు. ఆషాఢ మాసం అంతా, వారానికో ప్రాంతంలో ఉత్సవాలు జరుగుతాయి.
మొదటి బోనం: గోల్కొండ కోటలో ఉన్న జగదాంబిక అమ్మవారి ఆలయంలో మొదటగా బోనం సమర్పిస్తారు. ఇది అత్యంత పురాతన ఆలయంగా చెబుతారు.
రెండో వారం: బల్కంపేటలోని రేణుకా ఎల్లమ్మ దేవస్థానంలో బోనాలు జరుగుతాయి.
మూడో వారం: సికింద్రాబాద్‌లోని ఉజ్జయిని మహంకాళి దేవస్థానం బోనాలు అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందినవి. ఇక్కడ లక్షలాది మంది భక్తులు పాల్గొంటారు.
నాలుగో వారం: లాల్‌దర్వాజలోని శ్రీ మహంకాళి దేవస్థానంలో బోనాలు జరిగి, హైదరాబాద్ బోనాల పండుగ ముగుస్తుంది.

ఇవే కాకుండా, కార్వాన్‌లోని అక్కన్న మాదన్న దేవాలయం, సికింద్రాబాద్‌లోని సాయిబాబా గుడి లాంటి అనేక చిన్న, పెద్ద ఆలయాల్లోనూ బోనాలు ఘనంగా జరుగుతాయి.

బోనాల పండుగ వెనుక ఒక అందమైన సంప్రదాయం ఉంది. తెలుగు సంస్కృతిలో, ప్రతి సంవత్సరం ఆషాఢ మాసంలో దుర్గాదేవి తమ ఇంటి ఆడపడుచులా పుట్టింటికి వస్తుందని నమ్ముతారు. తమ ఇంటికి వచ్చిన కూతురిని ఎలాగైతే ప్రేమగా స్వాగతించి, ఆమెకు ఇష్టమైన వంటలు చేసి, చీరలు, సారెలు ఇస్తారో, అలాగే భక్తులు దుర్గాదేవికి ఎంతో ఆప్యాయతతో బోనాలను సమర్పిస్తారు. ఇది అమ్మవారిని తమ కుటుంబ సభ్యురాలిగా, ఇంటిని పర్యవేక్షించే తల్లిగా భావించి చేసే సేవ.

ఇది కూడా చదవండి :  షిరిడీ సమాధి మందిరానికి ముందు అక్కడ ఏముండేది ?

దుర్గాదేవిని తెలంగాణలోని వివిధ ప్రాంతాల్లో వేర్వేరు పేర్లతో పూజిస్తారు. మహంకాళి, ఎల్లమ్మ తల్లి, పోచమ్మ తల్లి, నూకాలమ్మ తల్లి, పెద్దమ్మ తల్లి, మైసమ్మ, బలమ్మ, ముత్యాలమ్మ… ఇలా ఎన్ని పేర్లతో పిలిచినా, అంతా ఒకే ఆదిపరాశక్తి రూపాలుగా భావిస్తారు. ప్రతి గ్రామదేవత వెనుక ఒక కథ, ఒక నమ్మకం ఉంటాయి. బోనాల జాతర జరిగే ఆదివారం నాడు, భక్తులు వేకువ జామునే స్నానం చేసి, కొత్త బట్టలు ధరించి అమ్మవారి గుడికి బయలుదేరతారు. గుడి ఆవరణలో లేదా ప్రత్యేకంగా ఏర్పాటు చేసిన ప్రదేశాల్లో చిన్నగా పొయ్యి పెట్టి, పసుపు, కుంకుమతో అలంకరించిన కొత్త మట్టి కుండలో పొంగలి ప్రసాదాన్ని వండుతారు.

ఆ తర్వాత ఆ కుండపై దీపం పెట్టి, వేప కొమ్మలతో అలంకరించి, మహిళలు తలపై మోసుకుని గుడికి ఊరేగింపుగా వెళ్తారు. ఈ ఊరేగింపులో పోతురాజులు, డప్పుల చప్పుళ్ళు, శివసత్తుల పూనకాలు, పసుపు, కుంకుమ చల్లుకోవడాలు – ఇవన్నీ ఒక భక్తిపూర్వక, ఉత్సాహభరితమైన వాతావరణాన్ని సృష్టిస్తాయి. అమ్మవారి దర్శనం తర్వాత, కుటుంబ సభ్యులంతా కలిసి ఆ ప్రసాదాన్ని స్వీకరిస్తారు. కొందరు ఆలయానికి వెళ్లలేనివారు, తమ ఇళ్ల వద్దనే బోనం తయారుచేసి అమ్మవారికి సమర్పించి, తర్వాత అన్నదాన కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తారు.

ఇది కూడా చదవండి : అంటార్కిటికా : 70 శాతం మంచినీరు ఇక్కడే ఉంది…రాత్రి సూరీడు…పగలు చీకటి 

బోనాల సమయంలో తమ కోరికలు తీరినందుకు లేదా ఆపదల నుంచి బయటపడినందుకు కృతజ్ఞతగా భక్తులు అమ్మవారికి వివిధ రకాల మొక్కులు చెల్లిస్తారు. కొన్ని ప్రాంతాల్లో కోళ్లను, మేకలను కూడా బలి ఇస్తారు. ఇది వారి విశ్వాసాలను బట్టి ఉంటుంది. పోతురాజులు ఈ జాతరలో ప్రత్యేక ఆకర్షణ. వీరు అమ్మవారికి సోదరులుగా భావించబడతారు. ఒంటి నిండా పసుపు రాసుకుని, కొరడాలు పట్టుకుని, డప్పుల మోతలకు అనుగుణంగా పూనకంతో చేసే నృత్యం, విన్యాసాలు ప్రేక్షకులను, భక్తులను ఉర్రూతలూగిస్తాయి.

బోనాల పండుగలో అత్యంత ప్రాముఖ్యత కలిగిన ఘట్టం రంగం లేదా భవిష్యవాణి. బోనాల తర్వాత రోజు ఉదయం, అమ్మవారి స్వరూపంగా భావించే ఒక మహిళ (శివసత్తు) రంగంపై నిలబడి, భవిష్యత్తు గురించి చెబుతుంది. రాబోయే కాలంలో వర్షాలు ఎలా పడతాయి, పంటలు ఎలా ఉంటాయి, ప్రజలకు ఎలాంటి మంచి జరుగుతుంది, ఎలాంటి జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి వంటి విషయాలను అమ్మవారి నోటితోనే చెప్పినట్లుగా భక్తులు నమ్ముతారు. పలహార బండ్లు, పోతురాజుల విన్యాసాలు, శివసత్తుల పూనకాలు, భవిష్యవాణి వంటి అంశాలతో నిండిన బోనాల పండుగ, తెలంగాణ సంస్కృతి, ఆధ్యాత్మికతకు ప్రతీక. ఈ పండుగను దేశంలోనే కాకుండా, ప్రపంచంలోని వివిధ దేశాల్లో ఉన్న తెలంగాణ ప్రజలు, ఇతర భారతీయలు కూడా ఘనంగా జరుపుకుంటున్నారు.

 ఈ కంటెంట్ నచ్చితే షేర్ చేయగలరు. Prayanikudu YouTube Channel ను సబ్‌స్క్రైబ్ చేసుకోండి. WhatsApp ఛానెల్‌లో చేరడానికి ఇక్కడ క్లిక్ చేయండిప్రయాణికుడును facebook, twitter, Instagram లో ఫాలో అవ్వండి.